1. Η Ουρανούπολη είναι μια μικρή κωμόπολη 800 περίπου κατοίκων. Βρίσκεται λίγο πριν από τα σύνορα για το Άγιο Όρος, το τελευταίο ίσως κοσμικό σημείο των επισκεπτών του. Στο κέντρο της δεσπόζει ο πύργος του Προσφορίου ενώ από το λιμάνι μπροστά του αναχωρούν καθημερινά τα καράβια που μεταφέρουν προσκυνητές ή απλούς εκδρομείς για αυτό. Υπάρχουν όμως κάποια αξιοθέατα- μνημεία στην Ουρανούπολη που πρέπει να δείτε.
Το όνομά της το πήρε από την πόλη που ίδρυσε το 315 π.χ. ο Αλέξαρχος, ο γιος του Αντιπάτρου και αδελφός του Κασσάνδρου. Αυτή κτίστηκε πάνω στα ερείπια της αρχαίας Σάνης που ήταν αποικία των κατοίκων της Άνδρου και την οποία κατέστρεφε τελείως ο Φίλιππος ο Β΄. Έχουν σωθεί νομίσματα που έχουν την επιγραφή «ΟΥΡΑΝΙΑΣ ΠΟΛΕΩΣ» και άλλα «ΟΥΡΑΝΙΔΩΝ ΠΟΛΕΩΣ» καθώς και παράσταση της Ουρανίας Αφροδίτης, που στην μία όψη των κάθεται πάνω σε σφαίρα και στην άλλη εμφανίζεται ακτινοστεφής ήλιος με οχτώ ακτίνες.
Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και την ανταλλαγή των πληθυσμών πρόσφυγες από τα νησιά του Μαρμαρά στη Προποντίδα ήρθαν στο σημερινό χώρο και εγκαταστάθηκαν στον πύργο, στα κοντινά του κτίρια και σε αντίσκηνα. Τα πρώτα σπίτια του χωριού κτίστηκαν το 1926 από μια γερμανική εταιρεία, κάποια από τα οποία διατηρούνται ακόμη. Αργότερα οι κάτοικοι έκτισαν την εκκλησία, το σχολείο και άρχισε να οργανώνεται μια κοινότητα με το όνομα «Προσφόριον», αργότερα ονομάστηκε «Πύργος» και γύρω στο 1960 πήρε τελικά το οριστικό της όνομα ως «Ουρανόπολη».
Κατά την διάρκεια της διαμονή σας μην παραλείψετε λοιπόν να επισκευθείτε κάποια από τα αξιοθέατα – μνημεία στην Ουρανούπολη:
2. Να κάνετε μια ημερήσια εκδρομή στο Άγιο Όρος. Το απέραντο Βυζαντινό μουσείο. Το περιβόλι της Παναγίας. Η μεγαλύτερη αλλά και η πιο σπουδαία μοναστική πολιτεία της Ορθόδοξης Ανατολής. Τόπος κατανυκτικός, γεμάτος μυσταγωγία, απλώνεται στην ανατολική χερσόνησο της Χαλκιδικής. Αποτελεί τον δεύτερο σημαντικότερο θρησκευτικό – προσκυνηματικό προορισμό μετά την Ιερουσαλήμ, για περισσότερους από 300 εκατομμύρια Ορθοδόξους Χριστιανούς σε όλο τον κόσμο. Είναι αυτοδιοικούμενο τμήμα του Ελληνικού κράτους, ενώ θρησκευτικά ανήκει στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης.
Για τους άνδρες υπάρχει η δυνατότητα να το επισκεφτούν και να το δουν από μέσα αφού ακολουθήσουν την διαδικασία που προβλέπεται από τους κανόνες του Όρους για να αποκτήσουν την άδεια εισόδου αλλά και διαμονής σε κάποιο μοναστήρι. Για τις γυναίκες αλλά και όλους δεν μπορούν να μπουν σε αυτό υπάρχει η δυνατότητα να το θαυμάσουν από κοντά με κάποια από τις διαδρομές που κάνουν καθημερινά τα καράβια που αναχωρούν από το λιμάνι μπροστά από τον Πύργο.
3. Να επισκεφτείτε τον Πύργο της Ουρανούπολης, ένα βυζαντινό κτίσμα το οποίο αρχικά ανήκε στην Μονή Βατοπεδίου μαζί με άλλα κτίσματα από το μετόχι Προσφόριον της περιοχής. Ιστορικές πηγές αναφέρουν για το κτίσμα πληροφορίες από το 1344 αλλά σύμφωνα με άλλες αναφορές μάλλον είναι παλαιότερο. Το 1379 ο Ιωάννης Παλαιολόγος, δεσπότης τότε της Θεσσαλονίκης, που έμενε στον Πύργο, τον απάλλαξε φορολογικά. Κατά τον σεισμό του 1585 ο πύργος έπαθε σοβαρές ζημιές και το 1858 άρχισαν επισκευαστικές εργασίες από τις οποίες προέκυψε η σημερινή μορφή του. Μετά το 1922 οι πρόσφυγες από την Προποντίδα που ήρθαν στην περιοχή κατοίκησαν τον πύργο, ενώ το 1928 ένοικοί του ήταν το άγγλο – αυστραλιανό ζεύγος Lock που είχε την φροντίδα και την συντήρησή του προσφέροντας ταυτόχρονα κοινωνικό έργο στους κατοίκους της περιοχής. Σήμερα το συγκρότημα του Πύργου ανήκει στο Υπουργείο πολιτισμού της Ελλάδας και στους χώρους του λειτουργεί μουσείο και οργανώνονται κατά καιρούς εκθέσεις.
4. Να περπατήσετε μέχρι τη Μονή Ζυγού (θέση γνωστή και ως Φραγκόκαστρο). Είναι αρχαίο αγιορείτικο μοναστήρι το οποίο ιδρύθηκε στα μέσα του 10ου αι. και καταστράφηκε λίγο πριν από το 1198. Βρίσκεται περίπου 2 χιλιόμετρα ανατολικά της Ουρανούπολης Χαλκιδικής, ακριβώς έξω από τα όρια του Αγίου Όρους.
Φαίνεται ότι η μονή του Ζυγού (η οποία κτίσθηκε σε θέση όπου προϋπήρχαν εγκαταστάσεις από τον 4ον π.χ. μέχρι και τον 6ον μ.χ. αι.) υπήρχε ήδη πριν από 991, όμως η πρώτη σαφής μαρτυρία για την ίδρυσή της χρονολογείται το 996. Παρόλο που καθ’ όλη τη διάρκεια του 11ου αιώνα η Μονή ήταν μία από τις σημαντικότερες αθωνικές μονές, το 1199 ήταν ήδη έρημη και παραχωρήθηκε, σαν μετόχι, από τον αυτοκράτορα Αλέξιο Γ΄ Άγγελο στην επανασυσταθείσα μονή Χελανδαρίου. Γύρω στο 1206 (2 χρόνια δηλαδή μετά τη Δ’ Σταυροφορία και την αρχή της Φραγκοκρατίας), στο κάστρο του Ζυγού εγκαταστάθηκε ένας Φράγκος άρχοντας, ο οποίος ανακατασκεύασε τα τείχη και την μονή σε κάστρο και χρησιμοποίησε το κάστρο ως ορμητήριο για να λεηλατεί το Άγιο Όρος, ώσπου, περί το 1211, με παρέμβαση του Πάπα της Ρώμης εκδιώχθηκε από την περιοχή. Γι’ αυτόν το λόγο τα ερείπια της Μονής είναι γνωστά σήμερα ως “Φραγκόκαστρο”. Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας της η μονή ήταν αφιερωμένη στον Προφήτη Ηλία.
Στον χώρο διατηρούνται τμήματα από την μεγάλη παράσταση του Ευαγγελισμού, υπάρχει μια ολόσωμη παράσταση πιθανόν του Αγίου Νικολάου, υπάρχουν επίσης μαρμαροθετήματα του 11ου αι. σε ικανοποιητική κατάσταση. Η αρχαιολογική σκαπάνη επίσης έχει φέρει στο φως πολλά ευρήματα, όπως τρία μολυβδόβουλλα του 11ου αι., ένα μετάλλιο με χαραγμένη την παράσταση της Αγίας Παρασκευής, κλείστρα βιβλίων, σφραγίδες δακτυλήθρες, νομίσματα του 11ου και 12ου αι. κ.α., ενώ οι ανασκαφικές και αναστηλωτικές εργασίες βρίσκονται σε εξέλιξη.
5. Να επισκεφτείτε το Μεσαιωνικό Νεκροταφείο στην Ιερισσό μια νεκρόπολη με περισσότερους από 600 τάφους που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα, η έρευνα για την οποία άρχισε μόλις το 1973. Το νεκροταφείο χρησιμοποιήθηκε από την Αρχαϊκή εποχή έως τη Ρωμαϊκή, και στη συνέχεια με διακοπές μέχρι το 17ο αιώνα π.Χ. Εκτείνεται στην παράκτια περιοχή της Ιερισσού με πολλά είδη τάφων σε τουλάχιστον δύο ή τρία στρώματα παράλληλα προς την ακτογραμμή στους οποίους θάβονταν σύμφωνα με τα έθιμα της αρχαιότητας στον ίδιο χώρο ενήλικες και παιδιά. Οι τάφοι είναι ορθογώνιοι ,απλοί ή επενδεδυμένοι, με ή χωρίς διακόσμηση, καθώς και ταφές σε πιθάρια. Στους τάφους υπάρχουν ευρήματα παρόμοια με τα ταφικά έθιμα και άλλων πόλεων της Μακεδονίας και της Θράκης.
6. Να δείτε το Άλσος του Αριστοτέλη στα Στάγειρα. Ένα μοναδικό θεματικό πάρκο στο οποίο υπάρχουν διαδραστικά όργανα που λειτουργούν με βάση τους φυσικούς νόμους που αναφέρονται στα συγγράμματα αυτού του μεγάλου δασκάλου.
7. Τα περπατήσετε μέχρι τα αρχαία Στάγειρα, την αρχαία πόλη στην οποία γεννήθηκε ο Αριστοτέλης το 384 π.χ. και ο οποίος θεωρείται ως ο πατέρας της δυτικής φιλοσοφίας. Είναι ίσως ο πιο σημαντικός ιστορικός χώρος της Χαλκιδικής, βρίσκεται στην Χερσόνησο Λιοτόπι κοντά στην σημερινή Ολυμπιάδα. Ίωνες από την Άνδρο το 665 π.χ. ίδρυσαν την πόλη για την οποία ο Στράβωνας στα <<Γεωγραφικά>> του δίνει πάρα πολλές πληροφορίες.
8. Να επισκεφτείτε το προσκύνημα της Μεγάλης Παναγιάς περίπου 1,5 χιλ. ανατολικά από το χωριό Μεγάλη Παναγία, σε ένα καταπράσινο τόπο στον οποίο παλιά υπήρχε ένα παρεκκλήσι αφιερωμένο στον Μεγάλο Κωνσταντίνο πρωτοκτίστηκε το 1863 και ξαναχτίστηκε πάλι μετά από το σεισμό του 1932. Έχει υπέροχο καθολικά με ξυλόγλυπτο τέμπλο από το 1870 έργο δύο βούλγαρων τεχνιτών που δούλευαν επτά χρόνια.
Κατά την παράδοση στο σημείο αυτό είχε βρεθεί η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας το 1860 μετά από όραμα που είχε δει μια γερόντισσα η Γερακίνα. Εξ αιτίας αυτού του γεγονότος η πρώην κοινότητα Ρεβενικίων άλλαξε το όνομα σε Μεγάλη Παναγία. Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας δεν υπάρχει πλέον γιατί κλάπηκε το 1978 και από τότε δεν έχει βρεθεί. Έξω από τον περίβολο του μοναστηριού υπάρχει κάτω από τον ναό ο χώρος με του Αγιάσματος της Παρθένου Μαρίας με τρεχούμενο νερό.
9. Να περάσετε από το ναό του Αγίου Στεφάνου στην Αρναία, ένα ορεινό χωριό της Χαλκιδικής με πολύ έντονο το παραδοσιακό αρχιτεκτονικό στυλ. Ο μητροπολιτικός ναός του Αγίου Στεφάνου έχει κάτι το μοναδικό. Ενώ δηλαδή λειτουργεί κανονικά για τις ανάγκες των πιστών ταυτόχρονα είναι και ένας επισκέψιμος χώρος ιστορικού και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος επειδή είναι χτισμένος πάνω σε σημαντικές ανεκτίμητης αξίας αρχαιότητες οι οποίες είναι σχεδόν στο σύνολό τους ορατές από τους επισκέπτες.
Ο ναός είναι τρίκλιτη βασιλική αφιερωμένος στον Άγιο Στέφανο εξ αιτίας κάποιου μετοχιού της αγιορείτικης μονής του Κωνσταμονίτου (το καθολικό της είναι αφιερωμένο στον Άγιο Στέφανο)που υπήρχε στην περιοχή. Κτίστηκε το 1812, ενώ κατά την επανάσταση του 1821 κάηκε ολοσχερώς όπως και όλο το χωριό. Αργότερα οι κάτοικοι αφού ξαναέκτισαν το χωριό έκτισαν και την εκκλησία στην οποία τοποθετήθηκε μοναδικής τεχνικής ξυλόγλυπτο τέμπλο και εικόνες δωρεά της μονής Κωνσταμονίτου.
Την 5η Σεπτεμβρίου 2009 το βράδυ μια μεγάλη πυρκαγιά τα αίτια της οποίας παραμένουν μέχρι τώρα άγνωστα, κατέστρεψε ολοσχερώς το ναό με όλα τα ανεκτίμητης αξίας κειμήλια που υπήρχαν σε αυτόν. Στην διάρκεια των εργασιών αποκατάστασης που άρχισαν από το Υπουργείο Πολιτισμού και την 10η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων αποκαλύφτηκαν τρία παλιότερα κτίρια , πολλά ευρήματα, παλιότερες ταφές, αποκαλύπτοντας έτσι μια ιστορική πτυχή της περιοχής. Με το τέλος των εργασιών το 2009 το μνημείο πλέον είναι ανοιχτό και επισκέψιμο από όλους.
10. Να πάτε μια βόλτα μέχρι τους καταρράκτες της Βαρβάρας σε όμορφο τοπίο δάσους από ίταμους, φλαμουριές, σκλήθρα ,φουντουκιές, οξιές κ.λ.π. αναμεμιγμένα με βράχια, ένα τοπίο γήινου παράδεισου. Οι καταρράκτες βρίσκονται στα σύνορα Ολυμπιάδας Βαρβάρας στον δρόμο από την Ολυμπιάδα προς την Βαρβάρα, μια όμορφη δασική διαδρομή που είναι εύκολα προσβάσιμη από όλους.
11. Να φανταστείτε τη διώρυγα του Ξέρξη, ίσως το μεγαλύτερο τεχνικό έργο στη Χαλκιδική τα αρχαία χρόνια. Σήμερα είναι θαμμένη ανάμεσα στα χωριά Νέα Ρόδα και Τρυπητή, είχε μήκος 2 χιλ. πλάτος 30 μ. και βάθος περίπου 15 μ. Σύμφωνα με το Ηρόδοτο αλλά και τον Θουκυδίδη κατά τους Μηδικούς πολέμους το 480 π.χ. ο βασιλιάς των Περσών ο Ξέρξης για να αποφύγει τον περίπλου του Αγίου Όρους και να μην έχει την τύχη του Μαρδόνιου 10 χρόνια πριν, διέταξε τους Αρταχαίη και Βούβαρο να ανοίξουν ένα κανάλι για να συνδέσει τον κόλπο της Ιερισσού με τον Συγγιτικό και να περάσει έτσι με ασφάλεια τον στόλο του.
Το 2008 έρευνες Ελλήνων και Άγγλων μηχανικών έδειξαν την ακριβή θέση της διώρυγας η οποία είναι ορατή από μεγάλο ύψος μια και αρκετά σημεία στο εσωτερικό της έχουν υποστεί καθίζηση. Επίσης στην τοπική κοινωνία υπάρχει για την παραλία στα Νέα ρόδα από όπου άρχιζε η διώρυγα η ονομασία <<πρόβλακας>> καθώς και τοίχοι μέσα στην θάλασσα.