Υπάρχουν πάρα πολλά πράγματα για τα οποία θα σχεδίαζε κάποιος να επισκεφτεί την μοναστηριακή πολιτεία. Γεωφυσικά έχει μήκος περίπου 60 χιλ. και πλάτος 7-19 χιλ. Τα σύνορά της αρχίζουν από το Φραγκόκαστρο (μονή Ζυγού) ανατολικά από την Ουρανούπολη και συνεχίζουν σε μια νοητή γραμμή στους πρόποδες του βουνού Μεγάλη Βίγλα μέχρι το ακρωτήριο Αράπης. Είναι μια ορεινή και πυκνά δασωμένη περιοχή με την κορυφή του Άθωνα στα 2033 μ. Καλύπτεται από πυκνή βλάστηση με βαθύς χείμαρρους πάρα πολλά ρέματα με νερό και με πολλά οικοσυστήματα. Η ακτή είναι βραχώδης, απότομη, χωρίς φυσικά λιμάνια. Το κλίμα είναι γενικά ήπιο με τα ανατολικά του τμήματα εκτεθειμένα στους ανέμους ενώ τα δυτικά είναι πιο προστατευμένα και με σχετικά υψηλότερες θερμοκρασίες. Δείτε περισσότερες πληροφορίες για το κλίμα του Αγίου Όρους στο σχετικό άρθρο.

Αρχιτεκτονικά κάθε μοναστήρι είναι ένα συγκρότημα με τον δικό του χαρακτήρα αποτελούμενο από πάρα πολλά κτίσματα, τα οποία επειδή έχουν κατασκευαστεί σε διαφορετικές περιόδους παρουσιάζουν διαφορετικές επιρροές στο αρχιτεκτονικό στυλ τους. Μοιάζουν με μεσαιωνικές πόλεις, κτισμένα σε πανέμορφες τοποθεσίες, οχυρωμένες με ισχυρούς τοίχους και πύργους παρατήρησης και άμυνας για τις επιδρομές, με μια ή δύο εισόδους (διπλές είσοδοι) και με μεγάλη και ευρύχωρη εσωτερική περιοχή. Σε αυτή την περιοχή είναι το καθολικό (η κεντρική εκκλησία), χώρος για την ευλογία του νερού, η τραπεζαρία, παρεκκλήσια, περιφερειακά είναι τα κελιά των μοναχών τοποθετημένα σε σειρές με πρόσβαση από διαδρόμους ή στοές, ο χώρος του ηγουμένου και όλες οι βοηθητικές δομές. Κοντά στην είσοδο συνήθως είναι ο χώρος υποδοχής των προσκυνητών με τον ξενώνα, που διαθέτει υπνοδωμάτια, αίθουσα υποδοχής, κουζίνα, μπάνια κ.λ.π..

Τα μοναστήρια διαθέτουν ιερά λείψανα, εικόνες, τοιχογραφίες και ψηφιδωτά αμύθητης αξίας, ανεκτίμητα κατάλοιπα του βυζαντινού τους παρελθόντος. Αν και πολλά έχουν χαθεί σε πυρκαγιές ή έχουν κλαπεί κατά τη διάρκεια των επιδρομών, σπάνια έγγραφα, χειρόγραφα, ιστορικά κείμενα και κειμήλια φυλάσσονται πλέον στις βιβλιοθήκες τους. Λόγω του τεράστιου πλούτου των τοιχογραφιών και εικόνων το Άγιο Όρος αποτελεί την σημαντικότερη πηγή από την οποία ο οποιοσδήποτε μπορεί να αντλήσει γνώσεις για την ιστορία της βυζαντινής και της μεταβυζαντινής τέχνης. Υπάρχουν πάρα πολλά έργα της Μακεδονικής και της Κρητικής σχολής, λιγότερα από προηγούμενες εποχές τα οποία πιθανά έχουν καταστραφεί, λεηλατηθεί, ανακαινιστεί ή επικαλυφτεί. Το Άγιο Όρος έχει ίσως την μεγαλύτερη συλλογή εικόνων στον κόσμο. Υπολογίζονται σε 20.000, ο αριθμός των συνέχεια αυξάνεται από νέες αποκαλύψεις και καταγραφές από τις εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης που γίνονται εκεί.

Θρησκευτικά το Άγιο Όρος θεωρείται καταφύγιο για εκείνους που επιδιώκουν να σώσουν την ψυχή τους με νηστεία και προσευχή. Στα μοναστήρια ζουν περίπου 2000 μοναχοί αλλά και αρκετοί εργάτες και υπάλληλοι που εργάζονται σε αυτά. Επίσης καθημερινά πάρα πολλοί άνδρες προσκυνητές επισκέπτονται το Άγιο Όρος. Μέχρι 110 άτομα μπορούν να μπουν – επισκεφθούν κάθε μέρα το Όρος, από τα οποία τα 100 είναι χριστιανοί ορθόδοξοι και τα 10 αλλόθρησκοι. Εξαιρούνται οι κληρικοί και όσοι έχουν ειδική πρόσκληση από τα μοναστήρια. Οι επισκέπτες μπορούν να παραμείνουν δωρεάν σε κάθε μονή για μία ημέρα, για μέγιστο διάστημα τριών νυχτών / τεσσάρων ημερολογιακών ημερών. Αυτό μπορεί να γίνει αφού πρώτα ο κάθε επισκέπτης εξασφαλίσει την ειδική άδεια (διαμονητήριο) εισόδου στο Άγιο Όρος, άδεια από το γραφείο προσκυνητών στη Θεσσαλονίκη. Οι εργαζόμενοι, οι μελετητές κ.λ.π. μπορούν να εξασφαλίσουν μεγαλύτερη άδεια για τον συγκεκριμένο σκοπό.